بازگشت
چشم انداز 2014 و سال های سخت و دشوار
محمد اسحاق فیاض محمد اسحاق فیاض

در نشست سران ناتو در لیسبون بلجیم که دوماه پیش برگزار گردید، تصمیم گرفته شد که نیروهای ناتو خروج تدریجی خود را از افغانستان آغاز نمایند و این روند تا سال 2014 تکمیل گردد.

در چشم اندازی که برای راهکار خروج تدریجی نیروهای ناتو از افغانستان گرفته شده است، دو موضوع به عنوان شاه کلید راه حل خروج از افغانستان در نظر گرفته شده است. این دو موضوع عبارت اند از تضعیف نیروهای طالبان و تروریسم در منطقه و تقویت نیروهای مسلح افغانستان یعنی پولیس و اردوی ملی به اندازه ای که توان دفاع و مقابله با تروریسم را در کشور و منطقه داشته باشند. پس فرضیه خروج نیروهای خارجی بخصوص ناتو روی این دو پیش فرض استوار است و اگر چنانچه این پیش فرض ها تحقق عملی پیدا نکند، ناتو علی رغم که سال 2014 را سال پایان خروج اعلام کرده است، چاره ای جز ماندن در افغانستان وادامه نبرد با تروریسم بین المللی را ندارد. تروریسمی که اگر آنان را در افغانستان و پاکستان به حال خودشان رها کنند، وارد کشورهای غربی خواهند شد و امنیت و آسایش شهروندان غربی را بهم خواهند زد.

اکنون باید این سئوال را مطرح کرد که آیا دوپیش فرض یادشده در طول سه سال آینده در افغانستان تحقق خواهد یافت؟ آیا نیروهای ناتو تا آن اندازه شبه نظامیان طالبان و القاعده را تضعیف خواهد توانست که زمینه خروج شان از افغانستان فراهم گردد؟ آیا نیروهای مسلح افغانستان به شمول پولیس و اردوی ملی به اندازه ای آموزش و تجهیز خواهد شد که توان مقابله با تروریسم و دخالت های همسایگان را داشته و از امنیت کشور دفاع نمایند؟

 آنچه در چشم انداز خروج  نیروهای ناتو را تا سال 2014 از افغانستان در ابهام فروبرده، ابهام در دو پیش فرض یادشده است، یعنی این که ایا واقعا نیروهای تروریسم در منطقه تضعیف خواهد شد؟ آیا نیروهای مسلح توان مقابله و دفاع را از کشور پیدا خواهد کرد؟

هریک از دو پیش فرض با چالش های متعددی همراه است و به همین دلیل این مسئله با موضع گیری های متعدد و گاه ضد و نقیض مقات نظامی و سیاسی کشورهای غربی همراه بوده است. معاون رئیس جمهور اوباما آقای جوبایدن چندی پیش گفته بود که به هرترتیبی که شده در سال 2014 از افغانستان خارج خواهیم شد و اما برخی از کارشناسان و مقامات نظامی حتی تعیین ضرب الاجل برای خروج را مناسب ندانسته و آن را موجب تقویت روحیه مضاعف طالبان در ادامه خشونت ها می دانند.

به هرحال آنچه نیروهای غربی را برای رسیده به چشم انداز 2014  در قدم اول وادار ساخته این است که ناتو و دیگر همپیمانان امریکا باید در فرصت سه ساله ای که در اختیار شان گذاشته شده است باید بیشترین ضربات را برپیکر طالبان و القاعده هم در افغانستان و هم در پاکستان وارد نماید. به همین دلیل لیام فاکس وزیر دفاع برتانیا که هفته پیش به افغانستان سفر کرده بود، در مصاحبه ای گفت که «سال 2011 و 2012 سال های دشوار در مبارزه بر ضد شورشیان در افغانستان خواهند بود».

تردیدی وجود ندارد که وقتی مبارزه علیه تروریسم تشدید گردد، تلفات نیروهای غربی نیز افزایش می یابد، در حالی 9 روز از سال جدید میلادی می گذرد بیش از 9 سرباز خارجی در افغانستان کشته شده است و این نشان می دهد که سال 2011 سال خونینی خواهد بود.

 

 هرچند به گفته فاکس، «نیروهای ناتو به حد کافی نیرومند اند تا تغییر دراز مدت را در جنگ بر ضد طالبان وارد نمایند، یعنی مسیر جنگ را به نفع خود تغییر داده و آن را نگهدارند». اما پتانسیل موجود میان نیروهای تروریستی طالبان و القاعده را در افغانستان و پاکستان نیز نباید نادیده گرفت، طالبان و القاعده علی رغم اجماع بین المللی برضد آنان و در طول 9 سال گذشته ثابت کردند که از قدرت بالای خشونت و شورشگری برخور دار هستند و متاسفانه دست های پنهان زیادی این نیروها را کمک مالی، تسلیحاتی و آموزشی می کنند. امروزه بعد از 9 سال مبارزه بین المللی با تروریسم در منطقه، اکنون کاملا روشن شده است که القاعده و طالبان را تنها باورها و عقاید افراطی زنده و فعال و سازمان، نگه نداشته است، بلکه دست های پنهان زیادی این گروههای تروریستی را تقویت مالی می کنند، به آنان انواع آموزش های تروریستی را می دهند، پیش رفته ترین سلاح ها و تجهیزات انفجاری را در اختیار شان می گذارند. تروریسم هنوزهم وسیله ای برای اهداف بلند مدت برخی از قدرت های منطقه ای است.

 در چنین شرایطی اگر نیروهای بین المللی بخواهند فقط در جبهه نظامی بر طالبان و القاعده فشاروارد نمایند و دست های قدرتمند حامیان طالبان تضعیف و یا از حمایت کوتاه نگردند، آیا ناتو در نبرد نظامی جبهه ای علیه تروریسم در افغانستان و پاکستان پیروز خواهد شد؟

ظاهرا تردید ها در همین پسمنظر یادشده سبب گردیده است که مقامات نظامی خارجی نتوانند اظهار نظر قاطع برای خروج از افغانستان نمایند،

 لیام فاکس می گوید، کاهش در نیروهای بریتانوی در افغانستان که در چوکات نیروهای ناتو فعالیت دارند، بستگی به شرایط موجود در افغانستان خواهد داشت.

با تعیین ضرب الاجل زمان برای نیروهای ناتو برای شکست دادن حریف بسیار تنگ است و به همین دلیل ناتو در سال جدید میلادی بعد از پایان تعطیلات کریسمس و سال نو در اولین روز کاری تشدید نبردها را علیه طالبان آغازکرد، در چشم انداز تعیین شده خود را نزدیک سازد. جوزف بلاتز سخنگوی نیروهای خارجی تحت امر ناتو در افغانستان اعلام کرد، طی روز های آینده به فشار خود بر گروه طالبان ادامه خواهد داد. از نظر ناتو مبارزه با طالبان همچنان ادامه داشته و ما به اعمال فشار بر افراد این گروه ادامه می دهیم. احتمالا در سال آینده با خشونت های بیشتری در افغانستان مواجه خواهیم بود و جنگ و درگیری همچنان ادامه خواهد داشت. کار ما در افغانستان هنوز به پایان نرسیده است و نیروهای افغان و ناتو باید به منظور شکست طالبان، فشارهای بیشتری را بر این گروه وارد کنند.

 جنوب افغانستان امروزها شاهد نبردهای گسترده علیه طالبان است و نیز امریکا حملات هوایی بالای پایگاه های طالبان و القاعده را در پاکستان تشدید کرده است، تشدید حملات هوایی بر پایگاههای تروریسم در پاکستان یکی از موثرترین راههای مقابله با طالبان و القاعده می باشد که اکنون امریکا برای پیروزی بر تروریسم در این منطقه چشم دوخته است، اما این عمل همیشه سبب خشم و انزجار دولت پاکستان بوده است و این دولت در واکنش به این عمل در برابر واردات نیازمندی های لوجستیکی ناتو از پاکستان مانع ایجاد کرده است و سرویس های اطلاعاتی و نظامی پاکستان به تقویت القاعده و طالبان پرداخته است. شاه‌ محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاكستان در دیدار با فرانك رگیرو، نماینده ویژه آمریكا در امور افغانستان و پاكستان با تاكید بر موضع قبلی خود در قبال ادامه حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریكایی در مناطق قبیله‌نشین پاكستان، این حملات را خلاف رسیدن به هدف افغانستانی پایدار و آرام دانست.

به هرحال برای رسیده به پیش فرض اول که تضیف نیروهای افراطی در منطقه بود، ناتو و جامعه بین المللی باید ملاحظات سیاسی را کنار گذاشته دست ها و قدرتهایی که طالبان و القاعده را حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی می کنند، تضعیف نمایند، تا زمینه تداوم بقا افراطی گری از منطقه ریشه کن نگردد، چه زود و یا دیر باردیگر سربلند خواهند کرد و این فرایند غمبار هم مردم افغانستان را به مصیبت دچار ساخته و هم نیروهای بین المللی را از رسیدن به اهداف شان دور می سازد.

    در پیش فرض دوم که تجهیز و تقویت نیروهای مسلح افغانستان باشد نیز ابهامات زیادی وجود دارد،  هرچند مسئولین ارشد اردوی ملی افغانستان از افزایش تلاش ها به خاطر توجه و تقویت واحدهای اردوی ملی خبر می دهند. در نشست لیسبون نیز جامعه جهانی بر تقویت و تجهیز اردوی ملی و پولیس ملی افغانستان تاکید گردید، اما چالشی که فراروی این امروجود دارد، این است که حتی خود غربی ها اعتماد لازم را روی نیروهای مسلح افغانستان ندارند، یکی از طرح هایی گروههای افراطی و تروریستی نفوذ در داخل نیروهای مسلح و کشتن مربیان و مشاوران خارجی و فرماندهان ارشد نیروهای مسلح افغانستان است. تاکنون دهها نفر از مربیان، مشاوران خارجی و فرماندهان نظامی افغان در حملات تروریستی و انتحاری عوامل نفوذی در داخل نیروهای مسلح کشته شده اند و این موضوع نگرانی و بی اعتمادی زیادی را برای نیروهای بین المللی در زمینه تقویت این نیروها ایجاد کرده است،  طوری که ناتو را مجبور کرده است تا مربیانی از کشورهای غیرعضو ناتو برای آموزش نیروهای مسلح کشور استخدام نمایند. امری که کفیت آموزش نیروهای مسلح را به شدت پایین می آورد.

از سوی دیگر تنش های قومی موجود د در جامعه افغانی سبب برخی از تنش ها و در گیری های قومی میان سربازان و فرماندهان نیز می گردد و این سئوال را برمی انگیزد که آیا در صورت تقویت این نیروها، آنان از تنش های قومی موجود در جامعه افغانی و از ورود به مسایل سیاسی بدور خواهند ماند؟ این موضوع حتی نگرانی کرزی را نیز برانگیخته است طوری که از نیروهای مسلح خواسته است تا از دخالت در امور سیاسی کشور بدور بمانند، اما این خواسته ها تا چه اندازه در ساختار نیروهای مسلح رعایت می شود، خود سئوالی است که پاسخ روشنی ندارد.

براین اساس وقتی نیروهای غربی در آموزش نیروهای مسلح افغانستان اشراف کامل نداشته باشند، وقتی هنوز در بیطرفی نیروهای مسلح در مورد تنش های قومی و دخالت در امور سیاسی تردید وجود داشته باشد، چگونه امید واربود که این نیروهای بعد از 2014 می توانند امنیت کشور را بدست گرفته و توان مقابله با تروریسم را در منطقه پیدا می توانند؟

 به هرحال واقعیت این است که وزیر دفاع برتانیا بیان کرده و آن این است که سال های2011 و 2012 سال های دشوار در مبارزه بر ضد  تروریسم است، زیرا بزرگترین نمایش آزمون و خطا در مدت زمانیب معین در مبارزه علیه تروریسم در منطقه به اجرا در می آید، اما آیا در این آزمون و خطا کدام یک پیروز می دان خواهد بود، زمان روشن خواهد کرد، آیا ناتو و نیروهای بین المللی به چشم انداز تعیین شده خروج از افغانستان نایل می آیند یا این که جریانهای افراطی گری در منطقه همچنان در خشونت و افراطی و گسترش نا امنی یکه تاز میدان باقی می ماند؟


January 12th, 2011


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات